Door Herman van den Bosch
Als we in 2050 alle zonnepanelen die aan het einde van hun levensduur zijn op elkaar leggen, ontstaat er een stapel tot aan de maan en terug! Met andere woorden, we moeten een oplossing vinden voor het hergebruik van miljoenen tonnen zonnepanelen.
De oplossing is vooral niet temperen van de groei van het aantal zonnepanelen, waartoe paniekverhalen die zonnepanelen afschilderen als een tikkende tijdbom, ons willen aanzetten. We zijn juist zo goed bezig: De productie van stroom met zonnepanelen groeide van 2,2 miljard kWh in 2017 naar 3,2 miljard kWh in 2018. Hiermee loopt Nederland in de pas met de groei van zonne-energie in Europa. De groei van zonne-energie in Europa blijft overigens achter bij die in China en de VS.
Hergebruik
Terug naar de afvalberg. Zonnepanelen vallen in Europa onder elektronisch afval. Particulieren kunnen ze daarom gratis inleveren in de wit- en bruingoedcontainer in de milieustraat. Bedrijven moeten daarbij rekening houden met kosten.
Na inzameling is vooralsnog sprake van laagwaardig hergebruik. Het glas wordt bijvoorbeeld gebruikt om glaswol van te maken en niet voor de productie van nieuw glas. Recycling van zonnepanelen is overigens lastig want hun onderdelen zijn verlijmd met het oog op hun weersbestendigheid. Toch is hoogwaardige recycling volgens prof. dr. Miro Zeman, hoogleraar aan de TU Delft, prima mogelijk. Er is echter nog geen sluitende businesscase. Wel zijn er op dit gebied verschillende ontwikkelingen gaande. DSM heeft een methode ontdekt om de achterkant van zonnepanelen (backsheet) volledig te hergebruiken. De Europese organisatie PV Cycle kan inmiddels uit 96% van alle bestanddelen van zonnecellen pure grondstof terugwinnen.
PV Cycle heeft samen met Veolia in Frankrijk een fabriek gebouwd waar paneelglas, aluminium raamwerk, aansluitdoos, kabels en silicium van elkaar worden gescheiden. Deze materialen worden opnieuw gebruikt in de glas-, aluminium-, cement- en metaalindustrie. Dat gebeurt op een aanzienlijk meer hoogwaardige manier dan thans het geval is. Deze fabriek kan in de nabije toekomst tot 4.000 ton zonnepanelen verwerken. Zie het onderstaande filmpje van Veolia over de activiteiten van dit bedrijf op het gebied van afvalscheiding.
Groei zonne-energie
In 2050 zal de helft van de totale energiebehoefte uit elektriciteit bestaan (nu is dat zo’n 20%), waarvan naar verwachting 30% afkomstig is uit zonne-energie. De groei van zonne-energie zal de komende jaren explosief groeien omdat de prijs per opgewekte kilowatt zonne-energie verder zal dalen en wereldwijd lager zal uitvallen dan de prijs van energie die is opgewekt met fossiele brandstoffen. De groei van zonne-energie staat overigens in schril contrast met de stagnerende productie van windenergie. Ook hierin volgt Nederland de Europese trend.
Zonnepanelen blijven een belangrijke rol spelen bij de winning van zonne-energie. Naar verwachting zal hun rendement aanzienlijk toenemen waardoor de groei van het aantal zonnepanelen enigszins zal dalen. Ook zal de winning van zonne-energie via zonnecollectoren toenemen, vooral op plaatsen met zeer veel zonneschijn.
Drempels hergebruik wegnemen
Bedrijven waarvan de zonnepanelen aan vervanging toe zijn, worden geconfronteerd met kosten voor de verwijdering van de oude zonnepanelen. Daar hadden ze mogelijk niet op gerekend. Het is voor alle partijen beter als een opslag voor de kosten van volledige recycling wordt verdisconteerd in de aanschafprijs voor zonnepanelen, inclusief onderzoek daarnaar. Dit geldt uiteraard voor alle producten en niet alleen voor zonnepanelen. Volledige terugwinning van de gebruikte grondstoffen kan dan altijd plaatsvinden ook als er (nog) geen sluitende businesscase is. Wat zou het mooi zijn als de sectoren hiervan zelf de uitvoering ter hand zouden nemen. Uiteraard kan deze opslag vervallen zodra deze businesscase er is.
Het verdisconteren van maatschappelijke kosten in de prijsstelling van producten is vermoedelijk een van de meest doeltreffende maatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Denk maar wat dit zou betekenen voor de prijs van benzine en die van biefstuk, om maar enkele voorbeelden te noemen. Maar veel producenten zien liever dat de belastingbetalers deze kosten voor hun rekening nemen. U begrijpt wel waarom.