Opinie: Prestigeproject maakt Amsterdam straks nog warmer

In Amsterdam zijn in de periode 2003-2016 liefst vijfhonderd voetbalvelden aan groen verdwenen. Steen wint terrein in de hoofdstad en daardoor loopt de temperatuur ook alsmaar op, zegt Mendel Giezen, universitair hoofddocent in duurzame stedelijke ontwikkeling en infrastructuur aan de Universiteit van Amsterdam. Volgens Giezen houdt het steen in Amsterdam deze hitte bovendien goed vast, waardoor de temperatuur tot zo’n 8 graden hoger is dan elders. Met nog meer stedenbouw gaat de temperatuur vanzelfsprekend nóg meer oplopen. Die warmte willen we helemaal niet in onze binnenstad. De remedie tegen een opwarmende stad: bomen. Bomen zijn goed voor het verlagen van de temperatuur van de stad: ze geven schaduw en daarnaast ook vocht aan de lucht, zodat deze afkoelt en het er beter uit te houden is.

Welnu, in de Eerste Jacob van Campenstraat in Amsterdam, hartje De Pijp, is reeds een kapvergunning aangevraagd voor acht prachtige, oude bomen. Vleugelnoten. Maar ziek zijn de bomen helemaal niet. Zonde om deze vleugelnoten te kappen, dus. Zeker omdat ze in 2020 nog door de gemeente als bomen van “bijzondere boomwaarde” zijn aangemerkt. De Alnus glutinosa ‘Laciniata’ komt ervoor in de plaats.

Ook Amsterdam: aan het Vreeswijkpad (in de wijk Gaasperdam) bouwt de stad 238 woningen, waardoor 63 bomen gekapt moeten worden. Daar is inmiddels vergunning voor verleend, maar de gemeente zegt honderd tot tweehonderd bomen hiervoor terug te planten. Dit heeft te maken met de zogeheten “herplantingsplicht” die in onze hoofdstad geldt. Deze 63 bomen zullen in het najaar worden gekapt.

Ecologische waarde
Dat klinkt natuurlijk goed en hoopgevend, maar de ecologische waarde van een nieuwe, geplante boom is nagenoeg nul volgens Ronny Sprong, senior adviseur buitenruimte bij IPC Groene Ruimte. Immers, voor de biodiversiteit heb je veel meer aan één oude boom (vier van de acht bomen in de Eerste Jacob van Campenstraat zijn ouder dan vijftig!) dan aan honderd boompjes van vijf jaar oud. We kunnen pas spreken van ecologische waarde van een boom als een boom wat meer op leeftijd is, dus rond de leeftijd van de bomen in de Jacob van Campenstraat. Herplanting is dus een wassen neus.

Volwassen bomen kunnen daarnaast – in tegenstelling tot kleinere en jonge bomen – zowel op esthetische, functionele als financiële wijze waarde toevoegen aan een huis. Bomen zorgen voor schaduw en verlagen daarmee de temperatuur in huis. Energieslurpers als airco’s zijn daardoor helemaal niet nodig. Ook verhogen volgroeide, oude bomen de privacy in huis, waardoor je als bewoner wat minder “in de kijker” zit. En mooie en volgroeide bomen rondom een huis zorgen ervoor dat het betreffende huis meer waard is. Zo schrijft onder meer Tak Makelaardij & Taxaties uit het Zeeuwse Catzand op haar website dat huizen met bomen in de straat liefst zeven procent méér waard zijn dan huizen zónder bomen in de straat. Bomen geven een straat en een huis immers meer uitstraling en karakter.

‘Definitief ontwerp’
De Gemeente Amsterdam schrijft op haar eigen website dat de herinrichting van de Eerste Jacob van Campenstraat (de gehele straat wordt van gevel tot gevel opnieuw ingericht) aanleiding vormt voor het kappen van de bomen. Dit kappen is pas in juli besloten, terwijl het ‘definitief ontwerp’ al drie maanden eerder al door de gemeente werd goedgekeurd. Ergo: met de aanvraag voor de kapvergunning wordt afgeweken van het definitieve plan. Notoir en recent geklaag uit de buurt over de schaduw van de bomen in de zomer (“die boom moet weg!”) kan hier wellicht nog enig invloed op hebben gehad. De herinrichting van de straat heeft dus straks desastreuze gevolgen voor de acht vleugelnoten. De straat zal van 19 september 2022 tot 14 maart 2023 vanwege de herinrichtingswerkzaamheden afgesloten zijn.

Kortom, door de herinrichting van de Eerste Jacob van Campenstraat verdwijnen over enkele weken acht gezonde en beeldbepalende vleugelnoten. Zelfs vandaag nog lopen er toeristen vanuit het Rijksmuseum door naar de Pijp via de Eerste Jacob van Campenstraat, alwaar zij stil staan bij de vleugelnoten om ze op beeld vast te leggen. De herinrichting neigt naar een prestigeproject van de gemeente, maar het proces roept veel twijfels op en doet bovendien afbreuk aan het vertrouwen van de buurt in de gemeente. Om verder maar te zwijgen over de verschillende meerwaarden van de gezonde vleugelnoten die straks verloren gaan. Overigens wil de Gemeente Amsterdam de waterspiegel permanent verhogen – de palen waarop de huizen in Amsterdam zijn gebouwd moeten immers onder water blijven staan, zodat ze niet rotten. Dit leidt weliswaar tot rot bij veel verschillende soorten bomen, maar juist de vleugelnoten houden van natte voeten. Oh, ironie. En dat The Green Mile Amsterdam – de ambitie om van de Stadhouderskade een groene, duurzame en vitale straat te maken – om de hoek van de Jacob van Campenstraat ligt, maakt het nóg ironischer.